Ayurveda, voeding en seizoenen

Lente is het kapha seizoen

De aarde wordt wakker in deze periode. Alles begint te groeien en de energie wordt meer. Ook mensen ondervinden nieuwe energie en willen naar buiten toe, ook de mens gaat zich meer openen. In deze periode overheerst kapha. In de winter heeft men veel kapha-achtige voeding genomen. Omdat de zon warmer wordt, gaat kapha smelten. Dat wil zeggen dat kapha gaat oplossen en door het lichaam gaat bewegen. Vanuit ayurveda wordt in het begin van de lente aandacht gegeven om het overtollige kapha af te voeren d.m.v. braaktechnieken of kapha verlagende kruiden. Als kapha vloeibaar wordt en door het lichaam heen gaat, dan krijgt men te maken met verkoudheden, griep, voorjaarsmoeheid en zwaarte. Kapha personen of mensen met een verhoogde kapha krijgen te maken met allergieën en hooikoorts omdat de bloemen geuren en stuifmeel afgeven.

Tips voor de lente

- Ga lichter eten voordat de lente begint. Neem geen vet, zwaar en grote hoeveelheden voedsel.
- Neem minder tot geen voedsel met de overheersende smaken zoet/zuur en zout omdat dit kapha in het lichaam geeft.
- Kruiden die goed zijn voor de lente zijn: gember, zwarte peper
- Drink thee van gelijke delen komijn, koriander en venkel
- Voorkeur smaken zijn bitter, scherp en samentrekkend - Goede voedingsmiddelen zijn radijs, spinazie, knoflook en groene bladgroenten
- Ga minder melk drinken en melkproducten gebruiken daar dit kapha verhoogt, gebruik ook minder ghee
- Gebruik meer honing in warm water. Dit is goed tegen teveel kapha en kan ook bij overgewicht gebruikt worden. Honing nooit koken daar dit vergif wordt!
- Kapha kan een sap vastenkuur doen, appelsap, granaatappelsap of bessensap
- Kapha verminderende oefeningen zijn: vis - matsyasana, boot - navasana, boog - danurasana, sprinkhaan - salabhasana, leeuw - simsasana, kameel - ustrasana, hoofdstand - sirsasana, kaars – salamba sarvangasana

Zomer is het pitta seizoen

In de zomer is het warmer en gaat pitta van nature omhoog. Het lichaam reageert hierop met een laag spijsverteringsvuur. Onze eetlust wordt minder en we moeten licht en in kleine hoeveelheden eten. Als smaken nemen we meer zoet-bitter en wrang, dit zal pitta in balans houden. We nemen meer koelere dranken, echter niet direct uit de koelkast. Na de zomer worden vanuit ayurveda purgeerkruiden genomen om de overmaat aan pitta af te voeren, zodat we weer in balans aan de winter kunnen beginnen.

Tips voor de zomer

- In de ochtend kun je kokosolie insmeren voor je gaat douchen. Kokosolie is verkoelend
- Katoenen en zijden kleding laat de huid ademen en is licht
- Kleuren voor de zomer zijn wit, blauw, paars en groen. Rood, oranje, donkergeel en zwart houden de warmte vast en zullen pitta dus verhogen
- Neem pitta verlagend voedsel - Neem licht voedsel, veel groenten en fruit
- Zuur fruit, citrusvruchten, bieten en wortelen zijn verwarmend en dus pitta verhogend. Zo ook knoflook, ui, tomaat, zure room, kaas
- Drink koele dranken, op kamer temperatuur en geen ijskoude dranken. Deze laatste doven het spijsverteringsvuur en daardoor komt er ama in het lichaam
- Lekker is lassi om te drinken. Dit verkoelt het lichaam.
- Als het erg warm is en er is weinig energie, kan men eventueel een klein dutje doen overdag.
- Mensen met een pitta constitutie en pitta huid heel erg oppassen met in de zon liggen. Een pitta huid heeft veel moedervlekken. Pitta kan extreem verhogen en kan tot huidkanker leiden.
- Vermijd hevige spanningen op het heetst van de dag.
- In de zomer kun je de maangroet – chandra namaskar doen of de vis – matsyasana, kameel – ustrasana, boot – navasana, cobra – bhujangasana, koe - gomukhasana en palmboom – tadasana
- Verkoelende Pranayama. Shitali en sitkari.
- Sieraden die helpen om pitta te verkoelen zijn sandelhout ketting, parels, maansteen, zilveren sieraden.
- Wandel in het maanlicht
- Ga wat later naar bed
- Wrijf voor het slapen wat kokosolie op de hoofdhuid en voetzolen voor verkoeling
- Verkoelende geuren zijn sandelhout en jasmijn

Ayurveda zomer recept: Meng 1 deel yoghurt met 4 delen water. Naar keuze kun je wat rozenwater toevoegen of water met limoensap drinken.

Herfst is het vata seizoen

In de herfst overheersen de elementen lucht en ether. De herfst is licht, droog, winderig koud, leeg. Leeg omdat het groen verdwijnt. In de herfst moet met vata kalmeren daar dit element sterk verhoogd wordt.

- Heel vroeg in de ochtend, zo rond 5 uur, is het stil en rustig buiten en is er een vredige stemming. Men zou dan kunnen mediteren.
- Wrijf vooral in deze periode je lichaam in voor het baden, met warme sesamolie. Het brengt vata in evenwicht.
- Rood, geel en oranje zijn kleuren om vata te kalmeren
- Granenpap om vata te kalmeren is goed. Bijvoorbeeld rijst en havermout of tarwepap
- Neem in het algemeen in deze periode vata verlagende voeding - Komijn - koriander – venkelthee is goed om vata te bedaren, maar ook gember – kaneel – kruidnagel.
- In de herfst vooral niet vasten
- Zorg voor warmte, warme kleding, warme voeding
- De vata constitutie kan een korte middag slaap houden
- Drink voor het slapen gaan wat warme melk en ga vroeg naar bed. Eventueel wat gember, nootmuskaat of kaneel toevoegen. Dit is verwarmend en kalmerend en helpt de melk te verteren.
- Een pancha karma in de herfst is met name geschikt om vata te balanceren. Het gaat met name om de klisma’s
- Vermijd vata verhogende dingen als harde geluiden, harde muziek en dergelijke.
- Kruiden: Dashmoola – geeft algemeen support aan het lichaam tijdens verkoudheid e.d. Ashwagandha – indiase ginseng Bala – kracht gevend

Winter is het kapha/vata seizoen

Het is buiten bewolkt, het is koud, het voelt zwaar en alles gaat wat langzamer. Men dient een kapha balanceren regime aan te houden en vooral kapha personen moeten opletten. Wanneer het in de winter helder is, droog en winderig, dan zal vata uit balans gaan en moet je vata corrigeren.

Tips voor de winter

- Je kan iets langer slapen in de winter. Kapha personen moeten opletten
- Beweeg wat rustiger en wees minder actief, dat is wat dit kapha seizoen vraagt.
- De bhastrika ademhaling (vuurademhaling) reinigt kapha - Verwarm het lichaam met warme sesamolie
- Als ontbijt kun je havermout, gerstepap of maïspap nemen
- Je kunt thee drinken van droge gember, kaneel en kruidnagel. Warmte en pitta nemen toe en de doorstroming zal bevorderd worden. Slijm zal uit het lichaam verdwijnen.
- Rood en oranje zijn verwarmende kleuren.
- Bedenk dat 60 % van de lichaamswarmte via het hoofd verloren gaat. Bedek daarom het hoofd bij koude.
- Voor lunch kun je voedsel nemen dat kapha kalmeert maar vata niet verhoogd. Volkorenbrood, warme gestoomde groenten en een dikke soep met ghee.
- Agni is hoog in de winter. Daarom is dit het beste seizoen om vlees te eten.
- Men kan een klein beetje rode wijn drinken om de spijsvertering te stimuleren en de bloedsomloop te verbeteren
- Kruiden voor de winter zijn zoethout, zwarte peper en gember. Chyawanprash – ayurvedisch kruid geeft bescherming tegen verkoudheid en andere ziekten van het koude seizoen.
- Mensen die in de winter vaak last hebben van griep, verkoudheden, hoest en dergelijke, zouden in de herfst pancha karma moeten doen om dit tegen te gaan.
- Als yoga oefeningen kan je doen: matchyasana – de vis, salabhasana – de sprinkhaan, navasana – de boot, dhanurasana – de boog, simsasana – de leeuw, ustrasana – de kameel, salamba sarvangasana – de kaars en sirsasana – de hoofdstand. Deze oefeningen helpen om de borst te openen en de sinussen leeg te maken. Zij zijn tegen slijmachtige verstoppingen.

Dagelijkse routine
Vroeg opstaan, het beste is voor zonsopgang. Vata en pitta kan net voor zonsopgang opstaan en kapha ruim voor zonsopgang. Dit geldt niet voor kinderen, zwangere vrouwen en oudere mensen, daar zij meer rust nodig hebben. Ook al zouden zij wakker zijn, zij kunnen toch blijven liggen voor de rust. Periode voor zonsopgang noemt men “Brahma muhurta”. Dit geeft aan dat deze periode het best is voor meditatie, de beste tijd om kennis van Brahma te verkrijgen. Geestelijk is men helder op dit moment en de omgeving is rustig. Daarom kan men het beste concentreren in deze tijd.

Terug